Με ιδιαίτερη συμμετοχή και επιτυχία πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΕΒΕΑ η εκδήλωση για την παρουσίαση της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, στο πλαίσιο πανευρωπαϊκής ενημερωτικής εκστρατείας που υλοποιεί η Διεθνής Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων «UIPI Renovation Tour – Owners on Board».

Στη εισήγησή του ο Πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ και της UIPI κ. Στράτος Παραδιάς, σε σχέση με τους φιλόδοξους κοινοτικούς στόχους ενεργειακής αναβάθμισης των υφισταμένων κτιρίων, είπε τα εξής:

Οι πρόσφατες παγκόσμιες εξελίξεις μας δείχνουν με τον πλέον δραματικό τρόπο ότι  η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα σε εθνικό επίπεδο με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των ανθρώπων στα κτίρια κατοικίας και εργασίας. Οι χρήστες των κτιρίων θα πρέπει προστατευτούν από το κρύο, ενώ θα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας το οποίο εντείνεται από το υψηλό κόστος ενέργειας.

Το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας πλήττει σαφώς τους ιδιοκτήτες, αλλά ακόμη περισσότερο τους ενοικιαστές εκείνους που διαμένουν σε παλαιές κατοικίες με χαμηλά μισθώματα, και είναι τα πρώτα θύματα της ενεργειακής φτώχειας. Τα κτίρια μεγαλύτερης ηλικίας χαρακτηρίζονται από υψηλό κόστος ενέργειας, ενώ και τα μισθώματα είναι ιδιαίτερα χαμηλά διότι η πλειοψηφία αυτών των κτιρίων βρίσκεται στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές.

Όμως δεν αρκεί μόνο η ενημέρωση των τεχνικών και των καταναλωτών για την επίτευξη των φιλόδοξων κοινοτικών και εθνικών στόχων ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων. Ο καθορισμός των στόχων πρέπει να γίνεται με την προϋπόθεση ότι έχουν εξασφαλιστεί οι προβλεπόμενοι πόροι και σχεδιαστεί τα απαιτούμενα χρηματοδοτικά εργαλεία για την επίτευξή τους. Κυρίαρχο είναι το πρόβλημα ότι σήμερα ούτε οι ιδιοκτήτες των κτιρίων μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτούμενες δαπάνες, ούτε υπάρχει τραπεζικό σύστημα που να μπορεί να τους χρηματοδοτήσει για την επίτευξη των στόχων αυτών. 

Γενικότερα, είναι η ανέφικτη η υλοποίηση παρόμοιων στόχων και πολιτικών μέσα στην κοινωνία αν δεν έχει διασφαλιστεί πλήρως η διαθεσιμότητα των απαιτούμενων πόρων, ώστε να αντιμετωπιστούν τα δύο κομβικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα:

Α. Στα υφιστάμενα κτίρια καλούνται οι ιδιοκτήτες τους, άτομα συνήθως μεγάλης ηλικίας, να δανειστούν και να επενδύσουν σε αναβαθμίσεις που η απόσβεσή τους συνήθως ξεπερνά το προσδόκιμο επιβίωσής τους.

Β. Στα μισθωμένα κτίρια καλούνται οι ιδιοκτήτες-εκμισθωτές  να αναλάβουν το σημαντικό κόστος της ενεργειακής αναβάθμισης για να κάνουν εξοικονόμηση ενέργειας οι ενοικιαστές τους!  

Η Γενική Γραμματεύς της UIPI κα Emmanuelle Causse σημείωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία και ο κτιριακός τομέας αποτελεί «κλειδί» για την υλοποίηση αυτών των πολιτικών. Στόχος της Διεθνούς Ενώσεως είναι αφενός να ενημερωθούν οι ευρωπαίοι ιδιοκτήτες για τις πολιτικές που εφαρμόζονται, αφετέρου να ακουστούν οι ανησυχίες και οι προσδοκίες τους. «Στην UIPI πιστεύουμε ότι η νομοθεσία πρέπει να είναι ισορροπημένη για όλους τους ενδιαφερόμενους. Η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα είναι σε εξέλιξη και δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την συμμετοχή των πολιτών», κατέληξε.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης:

-Η ευρωβουλευτής κα Μαρία Σπυράκη, τόνισε ότι ενώ υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση από την ΕΕ, το ερώτημα είναι πώς φθάνει στους τελικούς αποδέκτες. «Τα προγράμματα τύπου Εξοικονομώ δεν επαρκούν», σημείωσε. «Χρειάζεται η δημιουργία οχημάτων ειδικού σκοπού σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και ενεργειακές κοινότητες για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας που θα διευκολύνουν την απορρόφηση χρημάτων για ανθρώπους που έχουν χαμηλά εισοδήματα και συνεπώς αδυνατούν να προχωρήσουν στην ανακαίνιση των κτιρίων τους».

-Ο κ. Δημήτριος Αθανασίου, Αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Εξοικονόμηση Ενέργειας, στο Τμήμα Κτιρίων και Προϊόντων της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας ανέφερε πως είναι κατανοητές οι αντιδράσεις των ιδιοκτητών στις προβλέψεις του Σχεδίου Οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων για την θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια που μισθώνονται ή πωλούνται, πρόσθεσε ωστόσο ότι με τις προβλέψεις αυτές καθιερώνεται ένα ελάχιστο επίπεδο άνεσης και αποτελεί ευκαιρία για τους ιδιοκτήτες προκειμένου να αναβαθμίσουν τα ακίνητά τους,

-Ο κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης, Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρουσίασε τα προγράμματα αναβάθμισης κτιρίων που «τρέχουν» ή σχεδιάζονται πέρα από το «Εξοικονομώ». Σε αυτά περιλαμβάνονται τα προγράμματα «Διατηρώ» για τα διατηρητέα, «Ανακαινίζω» που ενσωματώνει βιοκλιματικά χαρακτηριστικά, «Διαβιώ» για διασφάλιση προσβασιμότητας σε εμποδιζόμενα άτομα, το σχέδιο επανάχρησης εγκαταλελειμμένων ακινήτων, καθώς και το σχέδιο ενίσχυσης της ανθεκτικότητας-πυροπροστασίας με έμφαση στα κτίρια που βρίσκονται κοντά σε δασικές εκτάσεις.

-Ο κ. Βασίλειος – Φοίβος Αξιώτης, Αντιδήμαρχος Αστικών και Κτιριακών Υποδομών και Σχεδίου Πόλεως του Δήμου Αθηναίων αναφέρθηκε στα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης των δημοτικών κτιρίων που εφαρμόζει ο Δήμος, με έμφαση στα σχολικά κτίρια όχι μόνο για λόγους μείωσης του κόστους αλλά και για διδακτικούς, καθώς και στο πρόγραμμα επιδότησης της αναβάθμισης των προσόψεων των κτιρίων που «τρέχει» από τον Δήμο.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν παραδείγματα κτιρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό που ενσωματώνουν τις τελευταίες τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, παρουσιάστηκαν οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, τα επιμέρους χαρακτηριστικά του προγράμματος «Εξοικονομώ» που είναι σε εξέλιξη κ.α. 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ουδείς αμφισβητεί την αναγκαιότητα της ενεργειακής αναβάθμισης των υπαρχόντων κτιρίων. Η υλοποίησή της όμως απαιτεί θετικά και αποτελεσματικά μέτρα ενίσχυσης των ιδιοκτητών κτιρίων. Σε κάθε περίπτωση η καθιέρωση υποχρεωτικής ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης, ιδιαίτερα στις ενοικιαζόμενες κατοικίες, χωρίς τα μέτρα ενίσχυσης, δεν θα έχει καμιά ουσιαστική αποτελεσματικότητα, ακόμη και αν συνδυαστεί με  επιβολή απαγορεύσεων (π.χ. μίσθωσης ή πώλησης) και προστίμων. Τα κανονιστικά μέτρα γενικότερα είναι άδικα και αντικοινωνικά στην περίπτωση που θέσουν υποχρεώσεις οι οποίες δεν είναι εφικτό να εφαρμοστούν, και δεν θα υλοποιηθούν τελικά. Η εμμονή στην βίαιη εφαρμογή τους θα οδηγήσει στην εξαέρωση της αξίας των παλαιοτέρων κτιρίων και σε μείζονα κοινωνικά προβλήματα, σε βάρος των ιδιοκτητών τους. 

Ως πλέον αποτελεσματικά μέτρα για την επίτευξη της ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων θεωρούνται τα εξής: 

1. Επιδότηση των εργασιών αναβάθμισης μέσω προγραμμάτων τύπου «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» : Άμεσο και  αποτελεσματικό μέτρο δεδομένου ότι τα απαιτούμενα κεφάλαια για την υλοποίηση των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας δεν είναι διαθέσιμα από τους ιδιοκτήτες, εξ αιτίας και της βαρειάς φορολόγησης τους τόσο με φόρο εισοδήματος (έως και 45%) όσο και με ετήσιο ΕΝΦΙΑ.

2.Μηδενικός ή έστω μειωμένος ΦΠΑ στα υλικά και τις υπηρεσίες ενεργειακής αναβάθμισης: Μέτρο ιδιαίτερα άμεσης και υψηλής αποτελεσματικότητας χωρίς το οποίο οι προσδοκίες για εκτεταμένη ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων σε όλη την Ευρώπη δεν πρόκειται να επαληθευθούν  στο ορατό μέλλον.

3.  Έκπτωση από το φόρο εισοδήματος των δαπανών που θα υπερβούν το ποσό της κρατικής επιδότησης: Μέτρο υψηλής αποτελεσματικότητας που θα αφορά φυσικά δαπάνες με νόμιμα παραστατικά.

4. Έκπτωση ποσοστού από τον ΕΝΦΙΑ:   Μέτρο ιδιαίτερα υψηλής αποτελεσματικότητας, ιδιαίτερα για όσους έχουν σημαντική ετήσια φορολογική επιβάρυνση.