Σταθμό στους αγώνες της ΠΟΜΙΔΑ για τα συνταγματικά δικαιώματα των ιδιοκτητών ακινήτων της χώρας μας αποτελούν οι αποφάσεις 1364 και 1365/2021 της μείζονας Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκριναν συνταγματικό τον πυρήνα του νέου αναθεωρημένου συστήματος που καθορίζει τους δασικούς χάρτες όλης της χώρας, ενώ ακύρωσαν δύο ήσσονος σημασίας διατάξεις της προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης που αφορούν τις εκδοθείσες οικοδομικές άδειες εντός δασικών εκτάσεων οι οποίες δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί και την εξαίρεση από τη δασική νομοθεσία περιοχών εντός οικισμών που δεν είχαν ανακηρυχθεί με νόμιμο τρόπο.

Αναλυτικότερα, η μείζων Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με τις υπ΄ αριθμ. 1364 και 1365/2021 αποφάσεις της αποδέχθηκε  με ισχυρότατη πλειοψηφία τη συνταγματικότητα του άρθρου 48 του ν. 4685/2020, και της σχετικής υπουργικής απόφασης περί των αναθεωρημένων δασικών χαρτών όλης της χώρας. 

Εναντίον της απόφασης του τότε Υπουργού Περιβάλλοντος κ. Κωστή Χατζηδάκη είχαν προσφύγει οι οργανώσεων των δασολόγων,  το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο και άλλες οργανώσεις. Υπέρ της συνταγματικότητας της υπουργικής απόφασης η οποία έδινε στους ιδιώτες τη δυνατότητα να δηλώσουν στους δασικούς χάρτες τις εκτάσεις ιδιοκτησίας τους που με διοικητικές πράξεις είχαν νόμιμα αποβάλει το δασικό χαρακτήρα τους, είχε ασκήσει παρέμβαση η ΠΟΜΙΔΑ με τεκμηριωμένο σκεπτικό, βασισμένο στις ισχύουσες συνταγματικές διατάξεις και τη νομολογία του ΣτΕ. Κατά τη διεξαγωγή της δίκης ενώπιον της μείζονος Ολομέλειας του ΣτΕ την Παρασκευή, 5 Μαρτίου 2021, την ΠΟΜΙΔΑ νομιμοποίησε ο Πρόεδρος της κ. Στράτος Παραδιάς και εκπροσώπησε ο ειδικός περί τη δασική νομοθεσία δικηγόρος Αθηνών κ. Αθανάσιος Τσιούρας, στον οποίο οφείλεται και η άριστη νομική τεκμηρίωση των απόψεών μας για τη συνταγματικότητα της υπουργικής απόφασης, που τελικά έγιναν δεκτές. 

Τι λέει η απόφαση του ΣτΕ

Το βασικό στοιχείο του νέου συστήματος των αναθεωρημένων δασικών χαρτών είναι ότι οι δασικοί χάρτες καταρτίζονται, όχι μόνο βάσει αεροφωτογραφιών, που απεικονίζουν διαχρονικά τη δασική βλάστηση κάθε περιοχής, αλλά και βάσει διοικητικών πράξεων, οι οποίες καθόριζαν άλλες χρήσεις για ορισμένες εκτάσεις κατά το παρελθόν, ιδίως, μάλιστα, προ του Συντάγματος του 1975.

Δηλαδή, το νέο σύστημα συνοψίζεται, στον εξής κανόνα: Δασικό είναι ό,τι καλύπτεται από δασική βλάστηση όχι μόνο σήμερα, αλλά και κατά το παρελθόν, αρκεί να μην έχει εκδοθεί διοικητική πράξη που να αλλάζει τη χρήση του, κατά βάση, πριν από το Σύνταγμα του 1975 και για όσο χρόνο συνεχίζεται η επιτραπείσα χρήση.

Συγκεκριμένα, προέβλεψε, ο εν λόγω νόμος ότι παρόμοιες εκτάσεις, οι οποίες έχουν αφιερωθεί, λόγου χάρη, στη γεωργική χρήση πριν από το Σύνταγμα του 1975, αποσυνδέονται από τη δασική νομοθεσία, εφόσον εξακολουθούν να καλλιεργούνται, όχι μόνο από τους διαδόχους όσων είχαν αποκατασταθεί, αλλά και από τους διαδόχους των τότε ιδιοκτητών.

Προέβλεψε, επίσης, ο ίδιος νόμος, ότι εξαιρούνται από τη δασική νομοθεσία και, άρα, δεν εμφανίζονται στους χάρτες ως δασικές, οι περιοχές όπου έχουν εγκατασταθεί βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ακόμη και μετά το Σύνταγμα του 1975, μόνον, όμως, εφόσον η ίδρυσή τους έχει επιτραπεί βάσει διοικητικών πράξεων.

Αντίστοιχες ρυθμίσεις περιέχει ο νόμος και για τις περιοχές που καταλαμβάνονται από εγκεκριμένα σχέδια πόλεων ή περιλαμβάνονται εντός οικισμών. Επίσης, το σύστημα επεκτείνεται και στις οικοδομικές άδειες. Και οι εκτάσεις που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή τους εξαιρούνται από τη δασική νομοθεσία, υπό προϋποθέσεις, ακόμη και αν εκδόθηκαν μετά το 1975 (πριν, όμως, από το ν. 4030/2011).

Τι αποφάσισε η Ολομέλεια του ΣτΕ

Από την Ολομέλεια του ΣτΕ (πρόεδρος η κα Μαίρη Σαρπ και εισηγητής ο σύμβουλος Επικρατείας κ. Χρήστος Ντουχάνης), κρίθηκε ότι ο πυρήνας του συστήματος αυτού είναι σύμφωνος με τις συνταγματικές επιταγές και συγκεκριμένα με τα άρθρα 24 παρ. 1 και 2 και 117 παρ. 3 του Συντάγματος.

Συγκεκριμένα, κρίθηκε ότι η αποτύπωση των δασικών εκτάσεων στους δασικούς χάρτες πρέπει να είναι αξιόπιστη και να μην περιλαμβάνει εκτάσεις, επί των οποίων δεν είναι νομικώς δυνατή η εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας και δεν επιτρέπεται να κηρυχθούν ως αναδασωτέες για να ανακτήσουν τη χαμένη δασική τους βλάστηση, διότι η βλάστηση αυτή απομακρύνθηκε για κάποιο νόμιμο λόγο.

Κατά τις αποφάσεις του ΣτΕ, η εμφάνιση τέτοιων εκτάσεων (καλλιεργουμένων ή άλλων) ως δασικών, θα προκαλούσε σύγχυση ως προς το ποιoς είναι, πράγματι, ο δασικός πλούτος της χώρας, και θα εμπόδιζε τη χάραξη αποτελεσματικής δημόσιας πολιτικής για τη σωτηρία των δασών που έχουν διασωθεί και την αναγέννηση όσων έχουν παρανόμως καταστραφεί ή αποτεφρωθεί (κατασκευή δασοτεχνικών έργων, διαχειριστικές μελέτες, συντήρηση δασών, καθορισμός σχεδίου και μέσων πυροπροστασίας κ.λπ.).

Κατά την Ολομέλεια του ΣτΕ, «η εμφάνιση αυτών των εκτάσεων ως δασικών θα ναρκοθετούσε και την ανάπτυξη των γεωργικών δραστηριοτήτων, οι οποίες, ιστορικά, συνέβαλαν στη μεταπολεμική ανόρθωση της χώρας και στον επισιτισμό του πληθυσμού της, τα οποία είχε υπόψη του το Σύνταγμα και γι’ αυτό, άλλωστε, επιτρέπει την κατ’ εξαίρεση μεταβολή του προορισμού των δασών για γεωργικές χρήσεις».

Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με την Ολομέλεια του ΣτΕ, η ισορροπία μεταξύ προστασίας του περιβάλλοντος και ασφάλειας δικαίου διασφαλίζεται από την πρόβλεψη του νομοθέτη ότι η εξαίρεση από τη δασική νομοθεσία των εκτάσεων αυτών τίθεται υπό τη διαρκή αίρεση της συνέχισης της χρήσης που επέτρεψε η διοικητική πράξη (π.χ. γεωργική), αφού, αν η χρήση αυτή εγκαταλειφθεί, η έκταση υπάγεται και πάλι στη δασική νομοθεσία.

Ακυρώθηκαν δύο διατάξεις

Πέρα από αυτά, η Ολομέλεια του ΣτΕ ακύρωσε δύο διατάξεις της επίμαχης προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης. Πρώτον, ακύρωσε, ως αντίθετες με το Σύνταγμα, τις διατάξεις που εξαιρούσαν από τη δασική νομοθεσία εκτάσεις για τις οποίες είχαν εκδοθεί οικοδομικές άδειες, στην περίπτωση που αυτές δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί.

Κρίθηκε, ειδικότερα, ότι η εφαρμογή της διάταξης αυτής θα επέτρεπε την εκχέρσωση δασικών εκτάσεων, για πρώτη φορά σήμερα, με σκοπό την ανέγερση κτιρίων, γεγονός αντίθετο με την ήδη ισχύουσα συνταγματική προστασία των δασών. Δεύτερον, ακύρωσε την εξαίρεση από τη δασική νομοθεσία περιοχών εντός οικισμών, που είχαν οριοθετηθεί με απρόσφορες ρυθμίσεις ή διοικητικές εγκυκλίους και όχι σύμφωνα με την πάγια σχετική νομοθεσία.

Σχόλιο από την Γραμματή Μπακλατσή

Σχολιάζοντας τις νέες αποφάσεις του ΣτΕ για τους Δασικούς Χάρτες η τοπογράφος πολεοδόμος μηχανικός κα Γραμματή Μπακλατσή  σημειώνει ότι «μπαίνει τέλος στο ράβε ξήλωνε των δασικών χαρτών», κρίνει ως «θετική η απόφαση του ΣτΕ που δίνει το «πράσινο φως» στη συνέχιση της διαδικασίας των Δασικών Χαρτών, κρίνοντας κατά βάση Συνταγματικό το νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση» ενώ επισημαίνει ως εξόχως αρνητικό το γεγονός ότι “170.000 αντιρρήσεις πολιτών εδώ και 5 χρόνια δεν έχουν εξεταστεί”.

Αναλυτικά η κα Μπακλατσή σχολιάζει ότι είναι «Θετική η απόφαση του ΣτΕ που δίνει το «πράσινο φως» στη συνέχιση της διαδικασίας των Δασικών Χαρτών κρίνοντας κατά βάση Συνταγματικό το νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση . Με αυτή του την απόφαση το ΣτΕ βάζει τέλος στην ομηρία και την ταλαιπωρία εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτητών, που τα ακίνητά τους εμφανίζονται ως δασικά στον Δασικό Χάρτη , χωρίς στην πραγματικότητα να είναι . Έτσι ανοίγει πλέον ο δρόμος για την συνέχιση της διαδικασίας ανάρτησης των αναθεωρημένων δασικών χαρτών που είχε παγώσει η κυβέρνηση μέχρι τέλος Δεκεμβρίου και παίρνει μπρος η μηχανή για νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος , για την επίλυση θεμάτων όπως είναι οι δασωμένοι αγροί , το ιδιοκτησιακό καθεστώς , οι φρυγανώδης εκτάσεις , πρόδηλα σφάλματα των χαρτών και τα δασικά αυθαίρετα. Αυτά τα ζητήματα δημιουργούν καθυστέρηση στην ολοκλήρωση και κύρωσης των δασικών χαρτών, που είχε προγραμματιστεί να γίνει το 2021 και βέβαια στην εξέλιξη και ολοκλήρωση του έργου του Κτηματολογίου. Επίσης με την απόφαση του το ΣτΕ , προστατεύει εκτός από το περιβάλλον και την ιδιοκτησία σύμφωνα με το Σύνταγμα και δημιουργεί ασφάλεια δικαίου , αναγνωρίζοντας ότι η Διοίκηση θα πρέπει να δεσμεύεται από τις προγενέστερες πράξεις της, οι οποίες χορήγησαν νόμιμα δικαιώματα επέμβασης στους ιδιοκτήτες δασικών εκτάσεων και παραχώρησαν νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας. Έτσι δεν θα κινδυνεύουν με κατεδάφιση σπίτια με νόμιμες οικοδομικές άδειες , βιοτεχνικά κτίρια καθώς και οι επιδοτήσεις των αγροτών για τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους».

---

Κώστας Σκρέκας: «Ανοίγει ο δρόμος για την ολοκλήρωση της μεγάλης μεταρρύθμισης των δασικών χαρτών»

Σε τροχιά οριστικής ολοκλήρωσης μπαίνει η διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών, μετά τις δύο αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (1364 και 1365/2021) που έκριναν ότι το άρθρο 48 του ν. 4685/2020, σχετικά με τους υπό έγκριση δασικούς χάρτες, είναι σύμφωνο με τις διατάξεις του Συντάγματος.

Με τις αποφάσεις αυτές της μείζονος Ολομέλειας του ΣτΕ, ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση για την ολοκλήρωση της μεγάλης μεταρρύθμισης των δασικών χαρτών, προς όφελος της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της δημόσιας περιουσίας, αλλά και της προάσπισης των περιουσιακών δικαιωμάτων των πολιτών.

Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της χώρας, έκρινε ότι δεν υφίστανται ζητήματα συνταγματικότητας όσον αφορά στα κυρίαρχα σημεία της διαδικασίας αποτύπωσης των δασικών χαρτών, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 48 του ν. 4685/2020. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται τα εξής:

- Δασικό είναι ό,τι καλύπτεται από δασική βλάστηση όχι μόνο σήμερα, αλλά και κατά το παρελθόν, αρκεί να μην έχει εκδοθεί διοικητική πράξη που να αλλάζει τη χρήση του, κατά βάση πριν από το Σύνταγμα του 1975 και για όσο χρόνο συνεχίζεται η επιτραπείσα χρήση.

- Εκτάσεις που έχουν αφιερωθεί στη γεωργική χρήση πριν από το Σύνταγμα του 1975, αποσυνδέονται από τη δασική νομοθεσία, εφόσον εξακολουθούν να καλλιεργούνται.

- Από τη δασική νομοθεσία εξαιρούνται οι περιοχές όπου έχουν εγκατασταθεί βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ακόμα και μετά το Σύνταγμα του 1975. Βασική προϋπόθεση είναι η ίδρυσή τους να έχει επιτραπεί βάσει διοικητικών πράξεων.

- Το ίδιο ισχύει και για τις περιοχές που καταλαμβάνονται από εγκεκριμένα σχέδια πόλεων ή περιλαμβάνονται εντός οικισμών.
 

Βασικά σημεία απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ

- Η αποτύπωση των δασικών εκτάσεων στους δασικούς χάρτες πρέπει να είναι αξιόπιστη και να μην περιλαμβάνει εκτάσεις, επί των οποίων δεν είναι νομικά δυνατή η εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας. Το ίδιο ισχύει και για εκτάσεις που δεν επιτρέπεται να κηρυχθούν ως αναδασωτέες για να αποκτήσουν τη χαμένη τους βλάστηση, διότι η βλάστηση αυτή απομακρύνθηκε για κάποιο νόμιμο λόγο.

- Κατά το Δικαστήριο, η εμφάνιση τέτοιων εκτάσεων ως δασικών θα προκαλούσε σύγχυση ως προς το ποιος είναι ο δασικός πλούτος της χώρας και θα εμπόδιζε τη χάραξη αποτελεσματικής δημόσιας πολιτικής για τη σωτηρία των δασών.

- Επιπρόσθετα, η εμφάνιση αυτών των εκτάσεων ως δασικών θα ναρκοθετούσε και την ανάπτυξη των γεωργικών δραστηριοτήτων, οι οποίες ιστορικά συνέβαλαν στη μεταπολεμική ανόρθωση της χώρας.

- Η εξαίρεση των εκτάσεων που έχουν αποδοθεί σε άλλες χρήσεις με διοικητικές πράξεις, εξοπλισμένες με το τεκμήριο της νομιμότητας, αποσκοπεί και στην ασφάλεια δικαίου.

 Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, δήλωσε για την απόφαση της μείζονος Ολομέλειας του ΣτΕ: «Με την πολύ σημαντική απόφαση του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, ανοίγει ο δρόμος για την ανάρτηση των δασικών χαρτών που αποτελεί μία από τις πλέον εμβληματικές μεταρρυθμίσεις στην ιστορία της χώρας. Πρόκειται για έργο εθνικής σημασίας, το οποίο θα επιλύσει πολλές παθογένειες που ταλανίζουν το νεότερο ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του. Με απόλυτο σεβασμό στις αποφάσεις του ΣτΕ και στις διατάξεις του Συντάγματος θα ολοκληρώσουμε την κύρωση των δασικών χαρτών και θα διορθώσουμε τα σφάλματα που σημειώθηκαν στη διαδικασία, προκειμένου να κατοχυρώσουμε την προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας περιουσίας και κυρίως των νόμιμων ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών. Η ανάρτηση των δασικών χαρτών είναι εξαιρετικά σημαντική και για την οικονομική δραστηριότητα, ιδίως για την προσέλκυση επενδύσεων, δεδομένου ότι εφεξής θα υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο για τις χρήσεις γης. Επιπρόσθετα, θα επιτρέψει την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, το οποίο επίσης αποτελεί σημαντική μεταρρύθμιση για την προστασία της περιουσίας των πολιτών και τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος».

O Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς επισήμανε: «Η απόφαση του ΣτΕ μας επιτρέπει να προχωρήσουμε με γοργούς ρυθμούς στις απαιτούμενες νομοθετικές παρεμβάσεις ώστε να επιλύσουμε τα εκκρεμή ζητήματα των δασωθέντων αγρών και των εκχερσωμένων εκτάσεων, όπως άλλωστε πράξαμε για την αναγνώριση του τεκμηρίου κυριότητας υπέρ των ιδιωτών στα Ιόνια νησιά, την Κρήτη, τη Λέσβο, Σάμο και Χίο, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, τα Κύθηρα-Αντικύθηρα και τη Μάνη, αλλά και για την εξαίρεση των ασπαλάθων από τα δασικά είδη. Διαφυλάττουμε το δάσος σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος και συγχρόνως  διασφαλίζουμε τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των πολιτών μια για πάντα, χωρίς να τους βασανίζουν εκκρεμότητες στο μέλλον».

Με πληροφορίες από ΑΠΕ και ECOPRESS.GR